Έφυγε ο ποιητής Τάκης Βαρβιτσιώτης

Βιογραφικό Σημείωμα

Ο Τάκης Βαρβιτσιώτης γεννήθηκε το 1916 στη Θεσσαλονίκη. Έχει δημοσιεύσει είκοσι δύο ποιητικές συλλογές μέχρι σήμερα. Το έργο του έχει μεταφραστεί σε πολλές ξένες γλώσσες και ο ίδιος έχει μεταφράσει Γάλλους, Ισπανούς και λατινοαμερικάνους ποιητές. Είναι μέλος της Παγκόσμιας Οργάνωσης των Ποιητών και επισκέφθηκε ως επίσημος καλεσμένος τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Ρουμανία και την Ισπανία. Έχει λάβει μέρος σε πολλά φεστιβάλ Ποίησης ενώ έχει παρευρεθεί και ως εκπρόσωπος της Ελλάδας σε παγκόσμια συνέδρια και σε διεθνείς συναντήσεις συγγραφέων. Έχει τιμηθεί με το Βραβείο της Ομάδας των Δώδεκα, το Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης, το Βραβείο Ποίησης της Ακαδημίας Αθηνών, το Βραβείο Ουράνη, το Παγκόσμιο Βραβείο Ποίησης Φερνάντο Ριέλο, ο τίτλος του Ιππότη του Γαλλικού Τάγματος των Γραμμάτων και των Τεχνών και το ευρωπαϊκό Βραβείο Χέρντερ. Το 1995 εκλέχθηκε μέλος της Διεθνούς Ακαδημίας Μιχαήλ Εμινέσκου που εδρεύει στην Ρουμανία και του απονεμήθηκε το Χρυσό μετάλλιο τιμής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.


Εργογραφία

Φύλλα ύπνου, (ιδιωτική έκδοση), 1949
Επιτάφιος, (ιδιωτική έκδοση), 1951
Χειμερινό ηλιοστάσιο, (ιδιωτική έκδοση), 1955
Το ξύλινο άλογο, (ιδιωτική έκδοση), 1955
Αλφαβητάριο, (ιδιωτική έκδοση), 1955
Η γέννηση των πηγών, Βραβείο Ποιήσεως των Δώδεκα,
Βραβείο του Δήμου Θεσσαλονίκης, (ιδιωτική έκδοση), 1959
Το πέπλο και το χαμόγελο, (ιδιωτική έκδοση), 1963
Η μεταμόρφωση, (ιδιωτική έκδοση0, 1971
Η φθινοπωρινή σουίτα και άλλα ποιήματα, (ιδιωτική έκδοση), 1975
Ταπεινός αίνος προς την Παρθένο Μαρία, (ιδιωτική έκδοση), Βραβείο Ποιήσεως της Ακαδημίας Αθηνών, 1977
Η Άννα της απουσίας, (ιδιωτική έκδοση), 1979
Ενωμένα χέρια, (ιδιωτική έκδοση), 1980
Σύνοψη, ποιήματα, (τόμος Α΄), Θεσσαλονίκη, Εγνατία, 1980, σελ. 184
Σύνοψη, ποιήματα, (τόμος Β΄), Θεσσαλονίκη. Εγνατία, 1981, σελ. 176
Καλειδοσκόπιο, Θεσσαλονίκη, Μπίμπης, 1983
Η Ατραπός, Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης. Θεσσαλονίκη, Μπίμπης, 1984
Fragmenta ή H βλάστηση των ορυκτών, Αθήνα Παρατηρητής, 1985
Δέκα ποιήματα της οργής και του χρέους μαζί με το Δοξαστικό της Ελευθερίας, Αθήνα, Παρατηρητής, 1986.
Ακόμα ένα καλοκαίρι, Θεσσαλονίκη, Μπίμπης, 1987, σελ. 40
Σύνοψη, ποιήματα, (τόμος Γ΄), Θεσσαλονίκη, Παρατηρητής, 1988, σελ. 240, ISBN: 960-260-242-2
Φαέθων, Θεσσαλονίκη, Μπίμπης, 1992, σελ. 48
Η θαυμαστή αλιεία, Θεσσαλονίκη, Μπίμπης, 1993, σελ. 48, Παγκόσμιο Βραβείο Ποίησης Fernando Rielo στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, Νέα Υόρκη, 1988.
Νήματα της Παρθένου, Αθήνα, Κέδρος, 1997, σελ. 136, ISBN: 960-04-1230-7
Άρωμα ενός κομήτη, Αθήνα, Καστανιώτης, 1997, σελ. 56, ISBN: 960-03-1850-6
Όχι πια δάκρυα, Αθήνα, Κέδρος, 1998, σελ. 40, ISBN: 960-04-1551-Χ
Τα δώρα των Μάγων, Αθήνα Καστανιώτης, 1999, σελ. 56, ΙSBN: 960-03-2440-9
Άτριον, Αθήνα, Κέδρος, 2000, σελ. 48, ISBN: 960-04-1813-6

Μεταφράσεις των έργων του

Αγγλικά:
The eye in the mirror, [tr.by]: K. Friar, London, Forest Books, 1991, 164pp, ISBN: 0-948259-59-0
Clasped hands, [tr.by]: K. Friar, (ιδιωτική έκδοση)

Γαλλικά:
Le Voile et le sourire, Paris, St- Germain -des Pres, 1976, 86pp.

Γερμανικά:
Gedichte, [tr.by} Wurzburg, Konigshausen & Neumann, 2000, 324pp, ISBN: 3-8260-1911-3

Ισπανικά:
Fragmenta o La Vegetacion de los Minerales, [tr.by]: E. Mejia, Colombia, Kanora, 24 pp.
Poesia, [tr.by]: H. Castillo, Cordoba-Argentina, Ediciones del Copista, 2000, 92pp, ISBN: 987-9192-54-0
La pesca milagrosa, [tr.by]: V. Ivanovsci, Madrid, Fundacion Fernando Rielo, 1990, 86pp.

Ιταλικά:
Fragmenta o La Vegetagione dei Minerali, [tr.by]: C. Nikas, Αθήνα, Greek Letters 12, 1998-9, 22pp.
Fili della Vergina, [tr.by]: V. Rotolo, Luxembourg, Euroeditor, 1995, 88pp.

Φλαμανδικά:
Sluier en glimlach, [tr.by]: B. Decorte, Antwerpen, Soethoudt, 1979, 84pp.

Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί ακόμα στα πολωνικά, στα βουλγαρικά, στα ρουμανικά, στα ουγγρικά, στα σερβοκροάτικα και στα πορτογαλικά σε ανθολογίες, περιοδικά και εφημερίδες.

Ο ίδιος έχει μεταφράσει Σαιν - Τζων Περς, Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, Πάμπλο Νερούντα, Αλαίν Μποσκέ και Στεφάν Μαλλαρμέ ενώ έχει γράψει και δύο δοκίμια σχετικά με το Γ. Σαραντάρη και το Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα.


Ο ποιητής Τάκης Βαρβιτσιώτης

Η ιδιοσυγκρασία του Βαρβιτσιώτη δεν είναι διανοουμενίστικη, αλλά καλλιτεχνική. Ο ψυχισμός του συγγενεύει πολύ περισσότερο με τις καλές τέχνες (ζωγραφική, γλυπτική, μουσική), παρά με τον καθαρό φιλοσοφικό στοχασμό και τα ιδεολογήματά του, που είναι - και πρέπει να είναι - αποκαθαρμένος από χρώματα, ήχους και πλαστικούς τόνους. Αναζητεί στα πράγματα την καλλιτεχνική τους διάσταση, τις αληθινές φύσεις των τέλειων μορφών. Δεν ιχνηλατεί πραγματικότητες που ήδη υπάρχουν. Οι στίχοι του είναι η μουσική έκφραση μιας προσωπικής οπτικής του κόσμου. Δημιουργεί με λεπτούς και περίτεχνους συνδυασμούς των λεκτικών δομικών λίθων, ποιητικές "μορφές" ιδεατές, πρωτάκουστες, φωσφορικής χροιάς, ενίοτε εντελώς υποκειμενικές ή και ανύπαρκτες, μεταφέροντας στους στίχους του την αίσθηση της ύπαρξης εκείνου που λείπει απ' όλα τ' άνθη, όπως έλεγε o Mallarme.
Ο αισθητισμός στον Βαρβιτσιώτη είναι το μέσο, δεν είναι ο σκοπός. Είναι το πέρασμα για την ανεύρεση της ευδαιμονίας. Ο Βαρβιτσιώτης δεν είναι αχθοφόρος των δοκιμασιών ή των περισυλλογών που μας προκαλούν εξωτερικά συμβάντα. Δεν κάνει ποίηση τις εναντιότητες της ζωής. Ο γεωμετρικός τόπος των σημείων" του, κείται μακράν της καταγραφής ταλαιπωριών και βασάνων.
Η παρουσία του ανθρώπου - αυτού καθ' αυτού- στην ποίηση του Βαρβιτσιώτη, εννοώ ως δρώσας υπόστασης, με τις θυμικές του ιδιότητες, είναι περιορισμένη. Θα έλεγα πως είναι ευκαιριακή ή περιθωριακή, Στην ποίησή του παρακολουθεί κανείς περισσότερο τις προσωποποιήσεις των πραγμάτων, των αντικειμένων και των ιδεών, τις διαθέσεις της ψυχής που εξωτερικεύουν εικονοκλαστικά τ' αντικείμενα. Οι ήρωές του είναι περισσότερο τ' άψυχα παρά οι χαρακτήρες ζωντανών όντων. Από μέσα τους, όμως, εκπορεύεται ένας μυστικός ανθρώπινος πόνος.
Μέσα του φαντασία και πραγματικότητα συγχέονται. Τα πράγματα μεταστοιχειώνονται σε σύμβολα. Ο ποιητικός του λόγος, δεν είναι τόσο λόγος οργανωμένος - εννοώ με την έλλογη διαδικασία του - όσο λόγος σπονδυλωτός. Δεν επιδιώκει ν' αφηγηθεί, αλλά να ρίξει φωτοβολίδες. Τα πράγματα στην ποίησή του δεν διαδραματίζονται. Αντικατοπτρίζονται. Νομίζω πως για τον Βαρβιτσιώτη η ποίηση είναι η μόνη πραγματικότητα που υπάρχει στον κόσμο. Δεν ξέρω, μα η ποίηση αυτή είναι στιγμές που σε πονά. Στον Βαρβιτσιώτη ένιωσα συχνά αυτόν τον ηδονικό πόνο, όταν οι στίχοι του μου έφερναν τη μουσική μιας ουράνιας θύμησης, μιας αλαβάστρινης χειραψίας.
Σε κανέναν Έλληνα ποιητή δεν είδα τόση φωτοχυσία, δεν είδα τόσα βεγγαλικά. Μα προπαντός δεν είδα τόση χλιδή λυρικών εικόνων. Η ποίησή του, κάποτε βιβλική, με τις έντονες εναλλαγές φωτός και σκιάς, είναι "κήπος κεκλεισμένος", όπου συνυπάρχουν όλα τα χρώματα και τ' αρώματα του παραδείσου. Αυτόν τον υπερβατικό κήπο με τα χιλιάδες "ηλεκτρικά φορτία", σε λίγους δόθηκε η χάρη να τον ζωγραφίσουν. Δεν μπορείς να γίνεις καλλιτέχνης, αν η τέχνη δεν υπάρχει μέσα σου. Ο Βαρβιτισώτης είναι ποιητής των αρωμάτων που εγκλείονται σε μικρά φιαλίδια. Δεν γράφει ποιήματα μα κάποια πλοκή, με κάποιο συγκροτημένο μύθο , γεγονός που επιτρέπει να αυτονομούνται οι στίχοι του μέσα στο ποίημα και να μπορούν να υπάρξουν ως fragmenta, δηλαδή ως αυτάρκεις ποιητικές οντότητες. Ακόμη κι ένας στίχος του, μόνος, μπορεί ν' αυτονομηθεί, να υπάρξει ως αυτοτελές ποίημα, χωρίς να χάσει τίποτα από τη λάμψη του. Λίγοι ποιητές μπορούν ν' ανεχθούν ή, για να είμαι ακριβέστερος, ν' αντέξουν, μια τέτοια διάλυση, χωρίς να χάσουν τη φυσιογνωμία τους.

Δημήτρης Νικορέτζος

Περισσότερα http://www.greece2001.gr/writers/TakisVarvitsiotis.html