Ο ποιητικός Λευκός Πύργος της Θεσσαλονίκης

http://secrets-and-documents.blogspot.gr/


 Μανώλης Αναγνωστάκης (Θεσσαλονίκη, 10 Μαρτίου 1925 – Αθήνα, 23 Ιουνίου 2005)

Εφημερίδα Θεσσαλονίκη, 22 Ιανουαρίου 1976

«Ο Μ. Αναγνωστάκης θα μιλήσει στην Ιατρική

Ο Δημοκρατικός Αγώνας, Τμήμα Ιατρικής Α.Π.Θ. διοργανώνει πολιτιστική εκδήλωση αύριο στις 6 μ.μ. στο αμφιθέατρο του Ανατομείου. Ο ποιητής Μανόλης Αναγνωστάκης θα παρουσιάσει τους λογοτέχνες της Θεσσαλονίκης Ανέστη Ευαγγέλου, Πρόδρομο Μάρκογλου και Τόλη Νικηφόρου».

Για τον Μανόλη Αναγνωστάκη, έναν από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες ποιητές, έχουν γραφεί πολλά από πολλούς. Από αξιόλογους μελετητές της ποίησης, γραμματολόγους, ανθολόγους, κριτικούς, ποιητές, από απλούς αριστερούς και άλλους απλούς ανθρώπους. Το μόνο που μπορώ να κάνω εγώ εδώ είναι να καταθέσω τα της προσωπικής μας γνωριμίας. Αν και τα ποιήματά του και η τόσο γνωστή (από τα διάφορα αφιερώματα) πράξη της ζωής του είναι πιο εύγλωττα από οποιαδήποτε δική μου αφήγηση. 

Ο Μανόλης είχε χαρακτηριστεί ως ο Λευκός Πύργος της Θεσσαλονίκης. Κατ' άλλους, ο Λευκός Πύργος και το Εφταπύργιο μαζί. Κι αν η Θεσσαλονίκη θα μπορούσε να προσωποποιηθεί, φαντάζομαι ότι θα ήθελε να έχει τη φιγούρα του και τη μορφή του, το ήθος και την αγωνιστικότητά του και, τελικά, τη σιωπή του.

Και ως συγκλονιστική περιγραφή της πρόσφατης ιστορίας της, τα ποιήματά του. 

Πρώτα-πρώτα, ο Μανόλης ήταν παιδί της πυρίκαυστης καρδιάς της πόλης, της Πλατείας Δικαστηρίων, που τώρα ονομάζεται Πλατεία Αρχαίας Αγοράς.. Όπως ο Τηλέμαχος Αλαβέρας, ο Γιώργος Ιωάννου (λίγο πιο κει), ο Γιάννης Καρατζόγλου κι εγώ, και αρκετοί ακόμη. Τον γνώρισα το 1971, μόλις γύρισα από την Αγγλία. Είχε τότε, σε ηλικία 46 ετών, τη Βιβλιοθήκη, ένα προοδευτικό βιβλιοπωλείο στη Χρυσοστόμου Σμύρνης, μαζί με μερικά πολύ νέα παιδιά. Περνώντας από το βιβλιοπωλείο μια μέρα, άκουσα να τον φωνάζουν με το μικρό του όνομα και τον ρώτησα, «Είστε, ο Μανόλης Αναγνωστάκης;». Εκείνος μου είπε, «Όχι, όχι, είμαι ξάδελφός του», ενώ τα παιδιά χαμογελούσαν. Μου έδωσε όλες τις αναγκαίες πληροφορίες και, λίγες μέρες αργότερα, μου ζήτησε συγγνώμη και μου εξήγησε ότι δεν ήθελε να γίνεται πολύς λόγος για κείνον και τα ποιήματά του.

Από τότε με συμβούλευε και με βοηθούσε με κάθε ευκαιρία (εκείνος έμενε στην Π. Π. Γερμανού κι εγώ στη Ζεύξιδος, δηλαδή πολύ κοντά). Ένα παράδειγμα είναι η έκδοση της συλλογής διηγημάτων μου Αλμπατζάλ, 1971. Είχε τότε γραφεί μια μεγάλη ευνοϊκή κριτική με ψευδώνυμο στην εφημερίδα Ελληνικός Βορράς. Μια μέρα που περνούσα από τη Βιβλιοθήκη, ο Μανόλης με φώναξε και μου είπε: «Ο συνεργάτης Α. που σου έγραψε την κριτική είναι ο Τηλέμαχος Αλαβέρας, να του τηλεφωνήσεις και να τον ευχαριστήσεις».

Στη μεταπολίτευση, ήταν μέλος της επιτροπής πόλης της ανανεωτικής αριστεράς, συντόνιζε τις συνεργασίες των Θεσσαλονικέων ποιητών και πεζογράφων στην Αυγή και ήταν

για μερικά χρόνια ο καθοδηγητής μου στην κομματική οργάνωση καλλιτεχνών. Σαφέστατα αντιδογματικός, προσπαθούσε πάντοτε να περάσει μια διαφορετική αντίληψη για την τέχνη και τον πολιτισμό. Το 1976 λοιπόν ο Αναγνωστάκης παρουσίασε σε ένα κατάμεστο αμφιθέατρο του πανεπιστημίου δύο νέους ποιητές, τον Ανέστη Ευαγγέλου και τον Πρόδρομο Μάρκογλου και έναν νέο πεζογράφο, τον Τόλη Νικηφόρου.  Έγινε τότε και ένα χαριτωμένο περιστατικό. Ένας φοιτητής είπε «ο σεβαστός μας Μανόλης Αναγνωστάκης». Μόλις το άκουσε ο Μανόλης, πετάχτηκε επάνω και διαμαρτυρήθηκε: «Ποιος το είπε αυτό, ποιος το είπε αυτό; Όχι και σεβαστός, ρε παιδιά, στον ενικό να μου μιλάτε».

Εγώ πήρα άλλο ένα καλό μάθημα στην εκδήλωση αυτή. Ο Μανόλης με είχε προειδοποιήσει να διαβάσω ένα σύντομο διήγημα γιατί τα εκτεταμένα πεζά κείμενα δεν προσφέρονται για αναγνώσεις σε κοινό. Εγώ όμως επέμενα να διαβάσω ένα μάλλον μεγάλο «στρατευμένο» διήγημα. Το αποτέλεσμα ήταν, κάπου στη μέση της ανάγνωσης, να αρχίσουν οι φοιτητές να ανακάθονται, να σέρνουν τα πόδια τους και γενικά να κυριαρχεί ένας θόρυβος, μια δυσάρεστη αδημονία στην ατμόσφαιρα. Χειροκρότησαν βέβαια θερμά όταν τελείωσα, εγώ όμως είχα πάρει το μάθημά μου με τον σκληρό τρόπο.

Ο ακτινολόγος γιατρός Μανόλης Αναγνωστάκης, που κάποτε ένας φίλος του τού είχε πει «δεν ήξερα ότι γράφεις και ποιήματα», ήταν πανύψηλος, λίγο γυρτός, με χοντρά γυαλιά και παχύ μουστάκι, ψεύδιζε ελαφρά, ιδίως όταν ήταν θυμωμένος, είχε εκφραστικότατα μάτια και μια παιδική έκφραση στο πρόσωπο, πάντα έτοιμος για καλαμπούρι. Ήταν και γνωστός λάτρης του ποδοσφαίρου. 

Με την κάθοδο του στην Αθήνα το 1978, ο Μανόλης μάς έλειψε πολύ. Έχοντας εκφράσει με μοναδικό τρόπο την τραγική εποχή του, επέλεξε συνειδητά τα τελευταία χρόνια τη σιωπή. Μια σιωπή διαμαρτυρίας και αξιοπρέπειας, μια πράξη. «Όρθια η πράξη σαν αλεξικέραυνο», όπως είχε πει και ο ίδιος.

 

http://secrets-and-documents.blogspot.gr/

 

Η ΠΟΙΗΣΗ ΠΑΕΙ ΔΗΜΟΤΙΚΟ

Με αφορμή την βράβευση των παιδιών του 23 δημοτικού σχολείου Θεσσαλονίκης στον διαγωνισμό "ΑΡΧΙΛΟΧΕΙΑ 2012", ο Τόλης Νικηφόρου συνομίλησε με τα παιδιά και εκείνα του διάβασαν ποιήματα.

Η Κατερίνα Θεοδωράκη με τον Τόλη και την Σοφία Νικηφόρου

Οι δημοσιογράφοι του 23ου με τον ποιητή

Η συζήτηση ξεκινάει, ο Τόλης Νικηφόρου μας μιλάει για την ποίηση και την ζωή του

Απαγγελίες ποιημάτων του Τόλη Νικηφόρου αλλά και των νικητήριων ποιημάτων του διαγωνισμού από τα παιδιά που διακρίθηκαν.

                                 Στιγμιότυπο από την τελετή βράβευσης των μαθητών

Ο ποιητής σχολιάζει τα γεγονότα, τις συνθήκες, τις πηγές της έμπνευσης των ποιημάτων του

Ήταν μια κρύα βραδιά του Δεκέμβρη που ζέστανε την ψυχή όλων μας και πάνω από όλα έδωσε σε στα παιδιά, αλλά και τους γονείς που παρευρέθηκαν μια ευκαιρία να γνωρίσουν έναν από τους σημαντικότερους εν ζωή λογοτέχνες της πόλης μας και να έρθουν πιο κοντά στην λογοτεχνία, στην ποίηση.

Τις ευχαριστίες όλων μας στον Τόλη Νικηφόρου στους εκπαιδευτικούς του σχολείου και ειδικά στην Διευθύντρια κ. Θεοδωράκη και τον δάσκαλο της ΣΤ΄ κ. Ατζέμη που διοργάνωσαν την ποιητική βραδιά και φυσικά στην κυρία Ανδρομάχη Διαμαντοπούλου - Φιλιππίδου την διοργανώτρια του ποιητικού διαγωνισμού "ΑΡΧΙΛΟΧΕΙΑ 2012"

Τόλη Νικηφόρου, "Εργατική Πρωτομαγιά"

Τόλη Νικηφόρου, "Εργατική Πρωτομαγιά", από τη συλλογή "Ο μεθυσμένος ακροβάτης" (1979)

ωραία που ήταν η συγκέντρωση
στην πιο μεγάλη μας πλατεία
ωραία τα μάρμαρα
ωραία τα μέγαρα
ωραίο και το παλιό εργατικό μας κέντρο

οι εργάτες είχαν ήδη φύγει
να κάνουν την πρωτομαγιά στις γύρω εξοχές
με τις γυναίκες, τα παιδιά και τα γεμάτα τους καλάθια
απόμεινες εσύ
απόμεινα εγώ
να κρατάμε ένα απορημένο λάβαρο
και τα στολισμένα μπαλκόνια
με τους βραχνούς ομιλητές



Η εικόνα είναι δημιουργία της εξαιρετικής ποιήτριας και εκπαιδευτικού Τζούλιας Φορτούνη.

Αναδρομή στην ποίηση του Τόλη Νικηφόρου 24 + 1 ποιήματα 16.12.2010

Τελικά και εντελώς τυχαία ο δαίμων του iphone δαμάστηκε και μου παρέδωσε το υλικό που κρατούσε καλά κρυμμένο στα σπλάχνα του. Έστω και τώρα για όσους δεν παρευρέθηκαν αλλά και ως ανεκτίμητο ψηφιακό αρχείο για το μέλλον, στην διάθεση σας.

Αιώνας εμπορίου

H προσφορά κι η ζήτηση ρυθμίζουνε την κοινωνία
έλεγε ο μεγάλος αδερφός μου Mαρξ.

Ένα μικρό, ανήθικο εμπόριο
κάθε χειρονομία, κάθε λέξη, κι η πιο κρυφή σου σκέψη ακόμα,
μεγάλα λόγια στις γωνιές των δρόμων, οι ρήτορες σαν τους
λαχειοπώλες διαφημίζοντας όνειρα για μελλοντικές κληρώσεις
τα αισθήματα στο Xρηματιστήριο, στα λογιστικά βιβλία
δούναι και λαβείν, πίστωση, χρέωση,
ισολογισμοί, εκπρόθεσμες συναλλαγματικές, μετοχές,
χρεώγραφα
κι ας κλαίει αυτή η γυναίκα στο δρόμο, τί σημασία έχει;
«ζούμε σε μια μεγάλη εποχή», οι παπαγάλοι δεν κάνουν
ποτέ απεργία
μικροί, ανάπηροι μισθοί αγορασμένοι με νεκρές
περηφάνειες
γνώση αβέβαιη, πληρωμένη μ’ όλη τη βέβαιη νιότη σου,
βρέχει νομίσματα, οι άνθρωποι τρέχουν σαν τρελοί να τα
μαζέψουν
νομίσματα όλων των εποχών, ελληνικά, ρωμαϊκά, της Bαβυλώνας,
δολάρια ασημένια
η βροχή είναι πυκνή, ανελέητη, πολλοί σκοτώνονται
πλανόδιοι έμποροι αγοράζουνε τα πτώματα ― θα χρειαστούν
μεθαύριο
σαν ανεξόφλητες αποδείξεις της «μεγάλης μας εποχής»,
κι αυτούς τους λίγους στίχους χρειάστηκε ένα ολόκληρο
θησαυροφυλάκιο πόνου, για να τους αποσπάσω
απ’ τη φιλάργυρη αιωνιότητα, σαν τοκογλύφοι οι μέρες μας
μάς κλέβουν τη ζωή, τί ζέστη, θε μου, κι όμως βρέχει,
τί καιρός, μα δε θα μου τη σκάσετε εμένα, κύριοι,
είμαι ιδιοφυία στο είδος σας, πίστωση, χρέωση,
ο Pοκφέλλερ άρχισε
πουλώντας καρφίτσες. Θα χτίσω, λοιπόν, κι εγώ ένα μεγάλο
προστατευτικό σπίτι
με τις πέτρες που μου ρίξατε
σ’ όλη τη ζωή μου.

ΤΑΣΟΣ ΛΕΙΒΑΔΙΤΗΣ

Πιστεύετε στα θαύματα;

ρώτησε το φεγγάρι στο μπαλκόνι μου
σκορπίζοντας ανταύγειες τα μεσάνυχτα

ψιθύρισε η γαρδένια στο περβάζι μου
με το λευκό της άρωμα

απόρησε μες στις πευκοβελόνες το σπουργίτι
ραμφίζοντας τα ψίχουλα του ανέμου

εγώ κι εσείς
κι όλα όσα βλέπετε είναι θαύματα
τους χαμογέλασε δειλά η άνοιξη τριγύρω
και θαύματα όσα ποτέ σας δεν θα δείτε

με θαύματα γεννιέται πάντα και πεθαίνει ο κόσμος
με θαύματα που κρύβονται μέσα στο φως
πριν απ’ το φως
πέρα απ’ το φως

Τόλης Νικηφόρου
αδημοσίευτο


Με αφορμή την ονομαστική σου γιορτή. Να είσαι γερός και δυνατός

Όταν πεθαίνει ένα παιδί

αβιταμίνωση
είναι όρος των στατιστικών δελτίων
η πείνα εξωραϊσμένη
αποπροσωποποιημένη
όπως θα τόνιζε και κάποιος διανοητής
λέξη χωρίς εικόνα

ένα παιδί είναι μονάκριβο
ένα παιδί πεθαίνει κάθε δευτερόλεπτο
με την κοιλιά πρησμένη
μάτια που δεν χωράνε πια στις κόγχες τους
σε χώρες που ονομάζονται εξωτικές
πεθαίνει στο κατώφλι του σπιτιού μου

όταν πεθαίνει ένα παιδί
πέφτει βαθύτατο σκοτάδι το ξημέρωμα
βρέχει μεγάλα δάκρυα λαμπερά
πέτρινα γίνονται τα φύλλα και τα δέντρα

όταν πεθαίνει ένα παιδί
ταράζεται ο ύπνος των αρχαίων νεκρών
κι από τη γη αναδύονται τα πρόσωπά τους
ενώ σαν χάλκινο πουλί
ο άνεμος τοξεύεται στο χώμα

όταν πεθαίνει ένα παιδί
οι λέξεις κι οι φωνές συντρίβονται
τριγύρω ο κόσμος καταρρέει

Τόλης Νικηφόρου.
Αναδημοσίευση από το προσωπικό ιστολόγιο του ποιητή.
http://ploigos-tou-apeirou.blogspot.com/


Διαβάστε αυτό το υπέροχο ποίημα και σας παρακαλώ / προκαλώ
να δείτε μετά και πάλι τις δυο προηγούμενες αναρτήσεις.